بررسی کتاب «مقاومت شکننده؛ تاریخ تحولات اجتماعی ایران

 

 

نوشته ی زیر شرحی است مختصر از وضعیت ایران در دوران صفویه قاجاریه و همچنین مشروطیت

زمانیکه با خود می اندیشیم که چرا غرب پیش رفت و شرق عقب ماند علت را ناشی از مداخله ی غرب در امور کشورمان می دا نیم . لذا اساس نظریه ی وابستگی که حول دو محور مرکز وپیرامون است تا حدودی چنین می پندارد که عامل عقب ماندگی پیرامون ناشی از استثمار و استعمار مرکز است. غافل از اینکه به عوامل و ریشه های درونی عقب ماندگی خود چنداد توجهی داشته باشیم.

از طرفی می توان وضعیت ایران را در رابطه با نظام جهانی و نتایج حاصل از آن را مورد بررسی قرار داد.

در ابتدا خلاصه ای از هریک از سلسله ها مطرح می کنیم..

سلسله طویل العمر صفوی ابتدا توسط شیخ صفی الدین اردبیلی در شهر اردبیل پایه گذاشته شد. هوادارنش از میان قبایل ترکمان ساکن فلات آناتولی بودند.در سلسله ی صفویه قزلباشها اهمیت فوق العاده ای داشتند.بخصوص در زمان شیخ جنید و فرزندش شیخ حیدر. او قبایل را به دو دسته ی قرا قویونلو ها وآاق قویونلوها تقسیم می کند حکومت همینطور دست به دست از شاه تهماسب به فرزندش شاه اسماعیل می رسد که سیاست خارجیش تدافعی بود.پایتخت را از تبریز به قزوین منتقل کرد تا از هجوم دو لت عثمانی دور باشد. بالاخره نوبت به شاه عباس قدرتمند رسید. او ابتدا اختلافات داخلی و خارجی را حل کردو میان قزلباشها وفارسها موازنه ایجاد کرد ،پایتخت را از قزوین به اصفهان منتقل کرد لذا از این طریق تماسها و ارتباطات سیاسی و بازر گانی با اروپا در زمان حکومت شاه عباس بیشتر شد و به راحتی با کشور های اروپایی رابطه ی بازر گانی و تجاری داشت. از طرفی مذهب شیعه را در ایران رسمی کرد  در این زمان دولت صفوی را سه نهاد تشکیل می داد 1دستگاه دیوان مرکزی 2 حکومت ایالتها 3 ارتش

تراز خالص درآمد و هزینه سالانه مثبت و برابر 160هزار تومان بود که معادل 500 هزار پوند استرلینگ در سده ی هفدهم می شده است.

از مهمترین عواملی که در هریک از دوران به وضوح به چشم می خورد نقش مربوط به زنان در امر اقتصاد کشور است . زنان بی حجاب و بیشتر به تهیه ی غذا و بافندگی می پرداختند . در زمان شاه عباس سه بخش دهقانی شهری و عشایری هم شکل گرفت.در بخش شهری می توان بیش از 30 کارگاه بزرگ تولیدی سلطنتی را نام برد. در زمان او سعی میشد تا دین و سیاست را از هم جدا نگه دارند . از طرفی بیدادگری حق مطلق پادشاهان بود. هر چند از سده ی 16تا 18کشمکش های درون گروهی و نفوذ حرمسرا ها بخصوص در چهار شاه اخر صفوی  افزایش یافت  این عوامل به عمراه سنگینی مالیات و بحران اقتصادی تورم و کسری تراز بازرگانی عوامل سقوط این دوران زا فراهم نمود.

ادامه مطلب ...

معرفی و نقد کتاب طراحی پژوهش­های اجتماعی

کتاب طراحی پژوهش­های اجتماعی ، اثری است از نورمن بلیکی، ترجمه حسن چاوشیان، نشرنی، سال 1384

پژوهش اجتماعی سه مرحله اصلی دارد: برنامه ریزی، اجرا و گزارش. در برخی از انواع پژوهش، این سه مرحله از هم جدا نیستند و از همین ترتیب پیروی می کنند. در سایر انواع پژوهش ممکن است این سه مرحله در هم بیامیزند. این کتاب درباره مرحله اول یعنی درباره طراحی پژوهش اجتماعی است نه درباره ی جزئیات اجرای آن.مسلما در برنامه ریزی باید پیش بینی شود که پژوهش چگونه انجام خواهد گرفت و شناخت زیر و بم های روش های تحقیق در مرحله برنامه ریزی ضروری است تا بتوان تصمیم های خوبی اتخاذ کرد.

برنامه ریزی در همه­ی انواع پژوهش های اجتماعی نقش حیاتی دارد.نداشتن برنامه به معنای پذیرش خطر از دست دادن کنترل پروژه، و ناکامی در اتمام موفقیت آمیز آن است. این واقعیت که در برخی از انواع پژوهش تصمیم های مربوط به برنامه ریزی باید در جریان پژوهش گرفته شوند، نمی تواند عذر و بهانه ای برای طفره رفتن از برنامه ریزی دقیق در آغاز پژوهش باشد، با این حال ممکن است برای برنامه ریزی نیازمند پژوهش مقدماتی یا اکتشافی باشیم تا اطلاعات لازم برای تصمیم گیری مربوط به طرح پژوهش بدست آید.

ادامه مطلب ...

معرفی کتاب «روانکاوی فرهنگ عامه»

کتاب روانکاوی فرهنگ عامه با عنوان فرعی نظم و ترتیب و نشاط اثری است از بری ریچاردز، ترجمه­ی حسین پاینده، این کتاب در سال ۱۳۸۸ توسط نشر ثالث چاپ شده است. 

این کتاب کاوشی روانکاوانه درباره­ی برخی از گیراترین و پر طرفدارترین جنبه های فرهنگ عامه است. تب تقریبا فراگیر فوتبال که در مواقع برگزاری مسابقات تیم­های ملی و بویژه در رقابت­های جام جهانی گهگاه باعث وقفه­ی کامل در روند امور زندگی و خیره شدن چشمان انبوه مردم از همه­ی گروه­های اجتماعی به صفحه­ی تلویزیون می­شود ، ولع خرید که گهگاه ابعادی جنون آسا به خود می­گیرد و آشکارا به میل مقاومت ناپذیر «خرید برای خرید» و نه خرید برای رفع نیاز تبدیل می­شود، میل شبه شهوانی و سرکوب ناشدنی به برخورداری از اتومبیل و در واقع برخورداری از آن جایگاه اجتماعی خاصی که هر اتومبیل معینی به دارنده­ی خود می­بخشد(جایگاهی که اهمیت آن را در جامعه­ی خود ما از آنجا می­توان به راحتی دریافت که سرنوشت بسیاری از وصلت­های خانوادگی امروز با معیار برخورداری یا عدم برخورداری از اتومبیلجدید رقم می­خورد) و تاثیر موسیقی پاپ و جاز در نسل جوان و شیفتگی وصف ناپذیر آنان به خوانندگان این موسیقی و ... همگی در کتاب حاضر از منظری روانکاوانه مورد بررسی قرار گرفته اند.

این کتاب از سه بخش تشکیل شده است که بخش اول به بحث نظری  در خصوص روش انجام دادن تحقیقات روانکاوانه درباره­ی فرهنگ عامه اختصاص دارد و برای کسانیکه مایل­اند این شیوه را در بررسی فرهنگ جامعه­ی خود اعمال کنند،می­تواند راهنما و معرف منابع موجود در این زمینه باشد.

بخش دوم به بررسی موردی که پیشتر در موردشان ذکر شد می­پردازد، نمونه­های تحلیلی روانکاوانه­ی فرهنگی در این بخش حکم الگو و سرمشق برای تامل و باریک اندیشی در آن، جلوه­هایی از فرهنگ را دارد که چه بسا در بدو امر کم اهمیت تر از موضوعات اساسی فرهنگ به نظر می­آیند.

سرانجام بخش سوم کتاب که به موضوع اخلاق و فروپاشی قید و بندهای اخلاقی در حوزه­ی پسامدرن می­پردازد. وضعیت خانواده، مشارکت در امور خیریه با حمایت مالی مستمندان و... از جمله موضوعاتی هستند که نویسنده با بررسی آنها می­کوشد آن دیدگاهی را که قائل به بیمار بودن جامعه­ی معاصر و اضمحلال تمام عیار التزام­های اخلاقی انسان زمانه­ی ما است را ردکند.